Γιώργος Τζαβέλλας
Γιώργος Τζαβέλλας

Οι ταινίες του Γιώργου Τζαβέλλα αποτελούν ορόσημο για την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου. Αυτοδίδακτος σκηνοθέτης, με εξαιρετική παιδεία και μόρφωση, ενηλικίωσε τον Ελληνικό Κινηματογράφο και του έδωσε κύρος, βγάζοντάς τον έξω από τα σύνορα της Ελλάδας.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε νομικά, αλλά δεν ασχολήθηκε με το δικηγορικό επάγγελμα, αφού δόθηκε ολόψυχα πρωτίστως στον κινηματογράφο αλλά και στο θέατρο στο οποίο ανέβηκαν δέκα περίπου θεατρικά έργα του. Μικρός ακόμα γνωρίστηκε με τον Νίκο Τσιφόρο, έγιναν σύντομα στενοί φίλοι, και μαζί του έγραψε το πρώτο θεατρικό έργο του, «Ο Κλέφτης της Καρδιάς μου», το οποίο παίχτηκε το 1936 στο θέατρο σε μορφή οπερέτας με μουσική που είχε γράψει ο ίδιος. Ωστόσο, από πολύ μικρή ηλικία είχε πάθος με το σινεμά και η μοναδική του διασκέδαση ήταν να βλέπει συνεχώς ταινίες.

Η πρώτη του ταινία «Τα Χειροκροτήματα» (1944) είναι μνημειακή. Αποτελεί ντοκουμέντο για τον Αττίκ, της οποίας είναι ο πρωταγωνιστής, ενώ με την τεχνική της αρτιότητα και την υψηλή καλλιτεχνική στάθμη, σηματοδότησε την αφετηρία της ανοδικής πορείας για τις εγχώριες παραγωγές.

Κάθε ταινία του είχε μία καινοτομία και κάτι πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα. Η συνεργασία του με τον Φίνο είναι σημείο αναφοράς για τον Ελληνικό Κινηματογράφο, αφού μέσα σε μία επταετία γυρίσανε μαζί ισάριθμες ταινίες, οι οποίες κατάφεραν να συνδυάσουν τεχνική, καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία. Η αφετηρία της συνεργασίας τους ήταν ο θρυλικός «Μεθύστακας» (1950), ταινία που θεωρείται ότι ενηλικίωσε την έβδομη τέχνη στην Ελλάδα. Η ταινία έκανε εμπορικό πάταγο και κατείχε το ρεκόρ εισιτηρίων για τα επόμενα 21 χρόνια. Πέρα από την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Ορέστη Μακρή σε ρόλο μεθύστακα – πρότυπο ως τις μέρες μας – παρουσιάζεται για πρώτη φορά η χειραφετημένη γυναίκα που προσπαθεί να επιβιώσει μόνη της. Συνολικά, σκηνοθέτησε 12 ταινίες σε δικό του σενάριο. Είναι ο πρώτος σκηνοθέτης που αποδέσμευσε τους ηθοποιούς από το στομφώδες θεατρικό παίξιμο στον κινηματογράφο, ο πρώτος που εισήγαγε τον διπλό άξονα αφήγησης (Κάλπικη Λίρα) και τη σπονδυλωτή άρθρωση (Μεθύστακας), καθώς και ο πρώτος που έδινε μέσα από τη μυθοπλασία την αίσθηση του πραγματικού, με ηθικολογικές προσεγγίσεις και στοιχεία νεορεαλισμού. Η ταινία «Κάλπικη Λίρα» ήταν η πρώτη που έκανε μεγάλη καριέρα στις αίθουσες του εξωτερικού, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως είναι η μοναδική ελληνική ταινία που συμπεριλήφθηκε στις 1000 καλύτερες του παγκόσμιου σινεμά όλων των εποχών από τον διάσημο Γάλλο θεωρητικό του κινηματογράφου Ζορζ Σαντούλ. Το «Σωφεράκι» δημιούργησε πρότυπο μάγκα με τον Μίμη Φωτόπουλο, η «Αντιγόνη» ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια μεταφοράς αρχαίας τραγωδίας στον Ελληνικό Κινηματογράφο.

Η τελευταία του ταινία «Η δε Γυνή να Φοβείται τον Άντρα» (1965) του χάρισε βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Σικάγου και θεωρείται μία από τις καλύτερες ελληνικές εμπορικές ταινίες.

Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος μεταπολεμικά του Κέντρου Ελληνικού Κινηματογράφου. Ο Γιώργος Τζαβέλλας συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη του κινηματογράφου στη χώρα μας. Μπορεί να μη γύρισε πολλές ταινίες, ωστόσο οι 12 που έγραψε και σκηνοθέτησε αντιστοιχούν με ισάριθμα μεγάλα βήματα προόδου του κινηματογράφου στη χώρα μας.